ΚΑΛΥΜΝΟΣ: ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΔΩΝ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ: ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΔΩΝ 

ΒΗΧΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Η κυβέρνηση του Κ. Σημίτη με πλήρη συνείδηση και με πρωτοφανή κυνισμό προχωρά στην ερημοποίηση των νησιών, εγκαινιάζοντας μια νέα προσφυγιά, στο εσωτερικό και το εξωτερικό, που έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις επιδημίας τα τέσσερα τελευταία χρόνια. Με πρόχειρους υπολογισμούς από τις μαζικές εκδόσεις διαβατηρίων δηλαδή, μιλάμε για εξωτερική μετανάστευση, έφυγαν περίπου 5.000 Καλύμνιοι, σε σύνολο 17.000 κατοίκων, μετά τα Ιμια, ενώ άλλοι τόσοι υπολογίζεται πως έφυγαν το ίδιο διάστημα για άλλα μέρη της Ελλάδας. 

Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που δεν ντρέπεται, ούτε για τους τύπους, να εξακολουθεί να μιλά για "εκσυγχρονισμό" και "ανάπτυξη" των ακριτικών περιοχών, όταν καταδικάζει, με τα μέτρα που παίρνει, σε αφανισμό, έναν δυναμικό κλάδο της χώρας μας, όπως η αλιεία. Της κυβέρνησης που είχε το θράσος πριν τέσσερα χρόνια να χαρακτηρίσει σαν "πολιτική τρομοκρατία" τις κινητοποιήσεις των ψαράδων, όταν αφήνει το 35% με 40% των παιδιών της Καλύμνου να μην τελειώνουν την 9χρονη και - κατά τ΄ άλλα - "υποχρεωτική" σχολική εκπαίδευση και τα οδηγεί στα καΐκια από τα δέκα τους χρόνια. Αυτό, τη στιγμή που η Κάλυμνος είναι από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη γεννητικότητα στην Ελλάδα. 

Όταν αφήνει ένα νησί με χιλιάδες ανθρώπους να παίρνουν πόσιμο νερό με τα μπιτόνια. Όταν εγκαταλείπει 30 ψυχές στην Ψέριμο, δίχως νερό, δίχως δρόμο, δίχως γιατρό, δίχως αρκετές φορές και επικοινωνία με τα γύρω νησιά.

Ράπισμα στα "μάγουλα" του πλαστού "ευδαιμονισμού", της πολιτικής ψευτιάς και κοροϊδίας η Κάλυμνος, της κυβερνητικής αδιαφορίας και της εγκατάλειψης. Εννιά μερόνυχτα στα καΐκια. Γέροι, νέοι, παιδιά, γυναίκες και άντρες. Την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, τα καΐκια και τα πληρώματα ετοιμάζονται για ένα ακόμη ταξίδι. Στο Αιγαίο, το Λυβικό, όπου υπάρχει ψαριά. Με το νησί τους πάντα στην καρδιά τους και την εμπειρία των αγώνων τους φυλαγμένη καλά στο μυαλό. Γιατί θα επιστρέψουν σε νέους αγώνες, πονηροί πολιτευτάδες... 

Γενάρης του 1998. Στην προκυμαία της Καλύμνου μαζεμένος κόσμος. Ψαράδες και σφουγγαράδες δίπλα στα αραγμένα καΐκια συζητούν. Δίπλα τους οι μάνες και οι γυναίκες τους. Οι γιοι τους ανήκουν, ήδη, στα πληρώματα των καϊκιών. Μόλις τους λέμε ότι είμαστε δημοσιογράφοι της ΝΕΑΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ αφήνουν την οργή τους να ξεχειλίσει: "Φωνάζουμε, γιατί μας ΄βγαλαν έξω από τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Θα είμαστε σαν επιχειρηματίες, σα να ΄χουμε σούπερ μάρκετ. Mπορεί να περάσει και μήνας και να μη βγάλω μεροκάματο, είτε από καιρό είτε από ψαριές. Δεν τα ξέρουν αυτοί εκεί πάνω;".

- "Μπορεί ένα καΐκι να έχει 4.000 οργιές δίχτυα, να τα ρίξει αποβραδίς και το πρωί να πάρει μονάχα τα σχοινιά και τα μολύβια. Κόστος; Είναι γύρω στα πέντε εκατομμύρια δραχμές τα εργαλεία μονάχα".

- "Έχουν δώσει οικόπεδα και σπίτια για να πληρώνουν τα χρέη απ΄ τα καΐκια. Ένα καΐκι 15 μέτρα θέλει δυο φορές το χρόνο καρνάγιο. Το κόστος είναι δυο εκατομμύρια το λιγότερο. Είσαι στη θάλασσα, δεν είσαι στη στεριά. Ότι βλέπεις να φθείρεται, πρέπει να το αντικαταστήσεις για να μη σ΄ αφήσει να πνιγείς. Αυτά τα χρήματα είναι εκτός από τις μηχανικές βλάβες. Αν πάει καλά η χρονιά και δώσεις τη δόση στην τράπεζα, είναι όλα ομαλά. Αλλιώς...".

- "Εγκρίνονται οι επιδοτήσεις, αλλά φράγκο δε βλέπουμε".

- "Ψοφάνε τα ψάρια στα ιχθυοτροφεία, παίρνουν επιδότηση. Πουλάνε τα ψάρια, παίρνουν επιδότηση. Οι ψαράδες τι παίρνουμε, που πεθαίνουμε μέρα-νύχτα;".

- "Όποιος θέλει να βγάλει ένα νόμο, ας έρθει να διαλέξει όποιο καΐκι θέλει, να έρθουν μαζί μας έστω κι ένα 24ωρο και τότε θα δούνε την αξία των ψαράδων, τι απολαβές έχουμε, τι τρώμε".

Αυτά μας έλεγαν τότε, τα ίδια συμβαίνουν και σήμερα. Επισκεφθήκαμε την όμορφη Κάλυμνο και ρωτήσαμε τους ψαράδες, πώς διατίθεται το προϊόν και ποιες είναι οι τιμές. "Αν είναι μικροψαριές, βγαίνουν στον τόπο. Αν είναι μια ψαριά χοντρή τα παίρνουν οι μαναβαίοι από δω και τα στέλνουν στην κεντρική αγορά και βγάζουν περισσότερα από τους ψαράδες. Από το νησί φεύγουν με 2.800 δραχμές και καταλήγουν στις 6.000 και 7.000. Ο ξιφίας είναι ένα ψάρι που έχει κιλά. Θα ΄ρθει ένα καΐκι νορμάλ με δυο - τρεις τόνους, αν έχει έρθει από κάτω, από ένα ταξίδι 15 ημερών. Οι τιμές ξεκινάνε το Φλεβάρη με 2000 και μες στο καλοκαίρι που έπρεπε να πάει έστω και 2.100 είχαν την απαίτηση να τα δίνουμε 1.400 δραχμές. Το αποτέλεσμα; Κονομήσανε πάλι αυτοί. Κι άλλοι πουλάνε οικόπεδα, σπίτια για ένα δάνειο κι αν προλάβουν τις υποχρεώσεις τους. Για να ζήσουμε στον τόπο μας, πρέπει να μπούμε στη θάλασσα. Αλλιώς θα πρέπει να φύγουμε. Θα μεταναστεύσουμε όλοι".

Δεκαπέντε και δεκαεφτά χρόνων αγόρια δουλεύουν ήδη από τα δέκα τους στα καΐκια, αναγκασμένα από τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες να ακολουθήσουν τους πατεράδες τους στη σκληρή δουλειά του ψαρά και του σφουγγαρά. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι για να ενταχθούν στο ναυτολόγιο και να έχουν στοιχειωδώς ασφάλεια και ιατρική περίθαλψη, αφού έτσι κι αλλιώς δουλεύουν κανονικά σαν ψαράδες τόσα χρόνια, το κράτος απαιτεί να έχουν τελειώσει το γυμνάσιο! Δεν τους ρώτησε όμως πώς...

Οι "σταυροφορίες" της Εφορίας!

Η ζωή του νησιού είναι η αλιεία. Δεν είναι σχήμα λόγου. Η επαρχία Καλύμνου - Κάλυμνος, Πάτμος, Λέρος, Λειψοί, Αστυπάλαια, Αγαθονήσι και Αρκοί - διαθέτει 720 αλιευτικά σκάφη, από τα οποία τα 450 ανήκουν στην Κάλυμνο. Όλες οι οικογένειες του νησιού έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την αλιεία, αφού από αυτήν εξαρτάται και η γενικότερη εμπορική κίνηση. Οι γυναίκες συμμετέχουν δυναμικά στην αλιεία, ακόμη και σαν πληρώματα στα καΐκια!

Ενώ λοιπόν το νησί διαθέτει και τα μέσα και τους ανθρώπους, οι ψαράδες μας λένε πως "το μόνο πράμα που δουλεύει εδώ είναι η Εφορία. Μας έχουν ξεθεώσει. Επικρατεί ένας φόβος σε όλο τον κόσμο εδώ πέρα από τους "ράμπο" (σ.σ. του Σώματος Δίωξης Οικονομικού εγκλήματος). Κάθε βδομάδα, με ταχύπλοα σκάφη του Λιμενικού κάνουν επιχειρήσεις σε όλα τα νησάκια. Και στην Ψέριμο, με 30 μόνιμους κατοίκους, κάναν φέτος δύο φορές επιχειρήσεις οι "ράμπο" και λεηλατήσανε πραγματικά. Θυμίζουν σταυροφορίες"!

Δίπλα του ένας συνάδελφός του συμπληρώνει:

"Έχω τρία παιδιά. Άμα αρχίσω να κόβω το φροντιστήριο, το βούτυρο, το τυρί των παιδιών μου, πού θα πάει; Κάθε γονιός έχει τεράστιο φορτίο στην πλάτη του. Θα πρέπει λοιπόν να μουντάρω. Και μουντάρισμα είναι να μεταναστεύσω για να στηρίξω τα παιδιά μου".

Οι σφουγγαράδες

Αγγελής Καραγεωργίου, Κώστας Μιχάλης, Γιάννης Καρδούλιας, Θεόφιλος Σκαρούλης. Σφουγγαράδες. Το 1986 είδαν το βυθό να "καίγεται". Μια οικολογική καταστροφή θα ρημάξει το σφουγγάρι και θα αποτελέσει μια καλή αφορμή για τους εμπόρους και τους μεσάζοντες να στραφούν στις εισαγωγές που είναι φθηνότερες. Ο λόγος; Η χαμηλή ποιότητα του εισαγόμενου. Οι σφουγγαράδες μας λένε πως το μεσογειακό σφουγγάρι είναι ποιοτικά καλύτερο από τα εισαγόμενα. Οι τουρίστες το ξέρουν αυτό και ζητούν το ελληνικό σφουγγάρι, αλλά, παρά το γεγονός ότι υπάρχει και νόμος που επιβάλλει την τοποθέτηση ταυτότητας προέλευσης στο σφουγγάρι αυτό δεν τηρείται στην αγορά. Έτσι, πλασάρεται το ξένο σαν ελληνικό και τα ελληνικά μένουν στις αποθήκες.

"Το 90% των καϊκιών είναι χρεωμένα στις τράπεζες. Από κει γίνονται τα καΐκια, από πού νόμιζες ότι γίνονται; Από τα κέρδη του σφουγγαρά; 22% το επιτόκιο της Αγροτικής. Εγώ έχω πάρει ένα καΐκι 12 εκατομμύρια, δάνειο, έχω πληρώσει 11 και είμαι ακόμη 18 χρεωμένος από τους τόκους. πολλές φορές, όχι μόνο τη δόση δεν μπορούμε να βγάλουμε, αλλά ούτε τα πετρέλαια", μας λέει ένας ψαράς.

Η μέθοδος της σπογγαλιείας έχει βελτιωθεί, αφού από το παλιό σκάφανδρο πέρασαν στη μάσκα, ενώ μπορεί τώρα ο δύτης να δει μόνος του το βάθος και το χρόνο παραμονής στο βυθό με όργανα που φέρει ο ίδιος, μειώνοντας την εξάρτησή του από την επιφάνεια. Η αρρώστια όμως των δυτών εξακολουθεί να χτυπά. Από τους αφόρητους πόνους στις αρθρώσεις μέχρι το θάνατο ή την αναπηρία.

Ο αποτελεσματικότερος τρόπος άμυνας είναι ο θάλαμος αποσυμπίεσης. Στην Κάλυμνο υπάρχει ο μοναδικός θάλαμος σε κρατικό νοσοκομείο, αφού άλλοι δύο ανήκουν στο στρατό και χρησιμοποιούνται μόνο για τις ανάγκες του, ενώ υπάρχουν και ιδιωτικοί. Κι όμως αυτός ο θάλαμος δε λειτουργούσε για πάνω από μια δεκαετία, λόγω έλλειψης ειδικευμένου προσωπικού!

Ο Ηλίας Μακρυλός, αντιπρόεδρος του σωματείου εργαζομένων του σωματείου και εργαζόμενος στο θάλαμο, μας είχε πει στην πρώτη μας επίσκεψη στην Κάλυμνο πως το 1996 προκηρύχτηκε θέση γιατρού - διευθυντή, για να μπορέσει να λειτουργήσει ο θάλαμος και ήρθε ένας αναισθησιολόγος, αφού δεν υπήρχε ειδικευμένος γιατρός Υπερβαρικής Ιατρικής. Οι υπόλοιπες θέσεις καλύφθηκαν σε ένα ποσοστό από εθελοντές (!) του προσωπικού του νοσοκομείου που παρακολούθησαν κάποια σεμινάρια...

Και η εκπαίδευση δυτών, όμως, απαραίτητη προϋπόθεση για ασφαλή κατάδυση, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα. Στην Κάλυμνο λειτουργεί από το 1958 η μοναδική κρατική σχολή δυτών, που ανήκει στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. Σκοπός της η εκπαίδευση δυτών για σπογγαλιευτικά σκάφη. Διευθυντής της σχολής είναι ο εκάστοτε λιμενάρχης, ενώ ο κάθε κύκλος σπουδών διαρκεί 45 εργάσιμες μέρες.

Τελειώνοντας να αναφέρουμε πώς ο μισθός των εκπαιδευτών προβλέπεται από το Καταστατικό να είναι... 25.000 δραχμές το δίμηνο (!), γεγονός που αναγκάζει το δήμο να συμμετέχει στο κόστος...

1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2002